Amortyzacja, zarówno podatkowa, jak i bilansowa, to pomniejszenie wartości środków trwałych w związku z ich zużyciem. Dotyczy ona przedmiotów zakupionych za kwotę przewyższającą 3 500 złotych.
Środki te nie są księgowane jednorazowo. Rozkłada się je w czasie, zgodnie z przyjętymi zasadami amortyzacji (czyli zużycia przedmiotów na skutek ich użytkowania). Wszystkie szczegóły w tej kwestii regulują przepisy. W swojej firmie możemy amortyzować zakupione dobra metodą podatkową lub bilansową.
Amortyzacja podatkowa a bilansowa — czas odpisów
Amortyzacja podatkowa swoje źródło ma w ustawach o podatku dochodowym, przez co zasady dotyczące jej stosowania narzucone są odgórnie. Z kolei bilansowa pochodzi z ustaw o rachunkowości i zgodnie z nimi ma ilustrować szacunkowy plan użytkowania danego środka trwałego. Stawki takiej amortyzacji ustala wówczas osoba odpowiedzialna z firmy, która go zakupiła.
W związku z powyższym będziemy mieć do czynienia z różnymi okresami odpisów zakupionych środków. Mogą one być następujące amortyzacja:
- podatkowa i bilansowa będą rozpisane na taki sam okres;
- bilansowa będzie przebiegać szybciej niż podatkowa;
- podatkowa przebiegnie krócej niż bilansowa.
Warto zwrócić uwagę, że w niektórych przedsiębiorstwach (szczególnie w mikro i średnich) najczęstsza jest sytuacja, kiedy obie amortyzacje są sobie równe. To najprostsze i najbardziej przystępne rozwiązanie, które pozwala uporządkować wszystkie środki trwałe w firmie. Przyjmuje się wówczas przepisy o podatku dochodowym. Na ich podstawie ustala się stawki, które stanowić będą obraz ekonomicznej użyteczności środków trwałych w przedsiębiorstwie.
W takim przypadku księgowanie miesięcznego odpisu wygląda tak:
- strona Winien — konto 40-1 (Amortyzacja);
- strona Ma — konto 07 (Umorzenie środka trwałego).
Kiedy amortyzacja bilansowa jest szybsza od podatkowej
Taka sytuacja oznacza, że środek trwały jest amortyzowany dłużej niż zakłada to okres użyteczności. Przykładem szybszej amortyzacji bilansowej może być ogromna fabryka, intensywnie eksploatująca maszyny, na przykład w trybie zmianowym.
Odpis amortyzacyjny bilansowy będzie wyższy niż podatkowy, co prowadzi do różnicy w księgowaniu, która nie będzie mogła zostać zapisana do kosztów podatkowych.
Powstała różnica jest określana jako tymczasowa. Zniwelowana zostanie w momencie sprzedaży środka trwałego lub jego całkowitego umorzenia.
Firmy, których dotyczy ten przypadek, muszą prowadzić podwójny rejestr. Oznacza to, że będą potrzebne dwie ewidencje. Jedna zgodna z ustawą o rachunkowości, a druga na potrzeby podatku dochodowego. Na szczęście większość programów księgowych umożliwia taką opcję przedsiębiorcom.
Kiedy amortyzacja podatkowa jest krótsza niż bilansowa
Ostatni z przypadków oznacza, że stawka amortyzacji będzie wyższa niż ta, która wynika z okresu użyteczności danego środka trwałego. W praktyce oznacza to, że odpisy amortyzacyjne szybciej trafią do kosztów podatkowych. Przykładem takiej sytuacji może być:
- jednorazowa amortyzacja podatkowa przysługująca jako element wsparcia de minimis, udzielanego nowo otwartym firmom;
- wyższa stawka dla tych środków trwałych, które były wcześniej używane przez minimum 6 miesięcy (na przykład dla samochodów firmowych).
Według specjalistów całkowite umorzenie dla celów podatkowych nastąpi wówczas szybciej niż dla celów rachunkowych.
Amortyzacja podatkowa a bilansowa — podsumowanie
Najważniejszą różnicę pomiędzy amortyzacją podatkową a bilansową stanowi to, że inne są okresy, w których nastąpi całkowite umorzenie składnika majątku. Warto pamiętać, że każdy z tych przypadków musi zostać odpowiednio odnotowany w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa.
Przy szybszej amortyzacji bilansowej może okazać się niezbędne utworzenie aktywów. Z kolei przy wyższej stawce amortyzacji podatkowej należy stworzyć rezerwy, w związku z odroczonym podatkiem dochodowym.