Urlop na żądanie

Każdemu z nas zdarzyło się choć raz w życiu położyć się do łóżka zupełnie zdrowym, a obudzić się z pełnym pakietem przeziębienia. Jak na złość do lekarza udaje się zapisać dopiero na kolejny dzień. O ile w takiej sytuacji planujemy po prostu wygrzać się w łóżku, możemy skorzystać z urlopu na żądanie, który stanowi ogromną pomoc właśnie przy nieprzewidzianych okolicznościach. Należy mieć jednak świadomość, że urlop na żądanie to specyficzny dzień wolny – nie może wziąć go osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim. Przysługuje on bowiem jedynie osobom zdolnym do pracy.

Jak sama nazwa wskazuje, nagłe i losowe przypadki zdarzają się w najmniej oczekiwanym momencie. Zalanie mieszkania, awaria samochodu to tylko niektóre przykłady. Nie jesteśmy w stanie się przed nimi w pełni uchronić. Dlatego właśnie w Kodeksie Pracy pojawiło się prawo pracownika do wzięcia urlopu na żądanie.

Co oznacza urlop na żądanie?

Urlop na żądanie można wziąć w przypadku nagłych okoliczności, których pojawienia się nie byliśmy w stanie przewidzieć wcześniej, a tym samym uwzględnić ich w swoim grafiku urlopowym.

Są to 4 dni w roku kalendarzowym, wydzielone z całej puli przysługującego urlopu. Może z nich skorzystać każdy pracownik, który nabrał praw do urlopu wypoczynkowego, niezależnie od wymiaru czasu pracy.

Jakie są zasady korzystania z urlopu na żądanie?

Urlop na żądanie jest przywilejem dla wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania czy wyboru. Nie ma znaczenia wymiar godzinowy ani to, czy umowa została podpisana na czas określony, czy nie. Warto wiedzieć, że każdy z 4 dni może być wzięty zarówno osobno, jak i razem jako całość.

Aby jednak wszystko odbyło się zgodnie z Kodeksem, pracownik musi pamiętać o kilku sprawach. Po pierwsze, chęć wykorzystania dnia wolnego należy zgłosić najpóźniej w dniu wnioskowanego urlopu (nie później niż do chwili rozpoczęcia obowiązującego czasu pracy w danym dniu). Oznacza to, że pracownik, który zaczyna pracę o godzinie 9:00, wniosek musi złożyć najpóźniej do tej godziny. W przeciwnym razie pracodawca może urlop na żądanie odrzucić.

Z uwagi na nagły charakter urlopu, istotny jest czas złożenia wniosku. Pracodawca musi bowiem mieć czas na reakcję, co w praktyce oznacza konieczność znalezienia zastępstwa dla nieobecnego pracownika oraz ewentualną reorganizację pracy w danym dniu.

Praktyka zakładowa może się nieznacznie różnić od litery Kodeksu Pracy (niektórzy pracodawcy dopuszczają możliwość złożenia wniosku po planowanym czasie rozpoczęcia pracy). Przepisy mówią jednak wyraźnie, że wewnętrzne zasady nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy Kodeksu Pracy.

W jaki sposób można złożyć wniosek o urlop na żądanie?

W tej kwestii pracownik ma pełną dowolność. Wnioskować może w formie pisemnej, mailowej, telefonicznej, a nawet za pośrednictwem wiadomości tekstowej lub ustnie poprzez upoważnioną osobę – kolegę z pracy lub kogoś z rodziny. Ważne jest to, aby nasz wniosek dotarł na czas.

Należy pamiętać o tym, że każdorazowo pracodawca musi zaakceptować nasz wniosek o urlop. Samowolne opuszczenie dnia pracy może skutkować nieusprawiedliwioną nieobecnością, a nawet poważnym naruszeniem obowiązków pracowniczych. Zawsze trzeba więc uzyskać zgodę pracodawcy.

Warto wiedzieć również, że urlop na żądanie jest przypisany wyłącznie do danego roku kalendarzowego. Jeśli go nie wykorzystamy w tym terminie, przechodzi na kolejny rok, ale już w formie “zwykłej” – to jest jako normalny urlop wypoczynkowy. Jedyna różnica to maksymalny termin jego odebrania. Standardowy urlop musimy wykorzystać do 30 września kolejnego roku, a ten na żądanie do końca grudnia następnego roku.

Czy urlop na żądanie to zmora pracodawców?

Najczęściej niestety tak, ponieważ to, co dla jednych jest ogromnym udogodnieniem, dla drugich sporym kłopotem. Tak się dzieje zazwyczaj w przypadku urlopu na żądanie.

Jeśli pracownik złoży swój wniosek z zachowaniem przyjętych przez Kodeks Pracy zasad, wówczas powinien urlop otrzymać. Oczywiście pracodawca może nie wyrazić na niego zgody. Przysługuje mu taka możliwość, jeśli na przykład nieobecność pracownika danego dnia grozi naruszeniem rytmu pracy, ponieważ na przykład nie udało się znaleźć nikogo na zastępstwo.

Na ogół jednak pracownicy godzą się na urlop na żądanie pracownika, mając świadomość, że jest to, usankcjonowany prawnie, ratunek na nieprzewidziane okoliczności i nagłe wypadki losowe.

Jako pracownicy z kolei powinniśmy mieć na uwadze zarówno swoje dobro, ale również poszanowanie kultury pracy. Dobrze jest złożyć swój wniosek o urlop na żądanie z maksymalnie możliwym wyprzedzeniem tak, aby pracodawca miał możliwość przygotować się na naszą nieobecność.