Odroczony podatek dochodowy

Z podatkiem dochodowym ma do czynienia każdy przedsiębiorca, niezależnie od rodzaju prowadzonego przez siebie biznesu. Nie każdy początkujący właściciel firmy wie jednak, czym jest odroczony podatek dochodowy. A pojęcie to, spotykane w księgach handlowych dotyczy różnic pomiędzy wartością księgową i podatkową konkretnych składników aktywów i pasywów.

Kogo dotyczy odroczony podatek dochodowy i w jaki sposób ustalać aktywa i rezerwy z jego tytułu? Podpowiadamy!

Kiedy występuje odroczony podatek dochodowy?

Art. 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości mówi, że „W związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości, jednostka tworzy rezerwę i ustala aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, którego jest podatnikiem”.

Czy jednak każda jednostka musi ewidencjonować aktywa i rezerwy z tytułu omawianego podatku? Otóż okazuje się, że nie. Taki obowiązek dotyczy bowiem tylko stosunkowo dużych firm. Art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości mówi, że są to przedsiębiorstwa, które w poprzedzającym roku obrotowym nie przekroczyły przynajmniej dwóch z trzech warunków:

1. 25 500 000 zł – sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2. 51 000 000 zł – przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy
3. 50 osób – średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

W takim przypadku mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Od wspomnianych powyżej przepisów istnieją jednak pewne wykluczenia. Przepisu nie stosuje się między innymi w odniesieniu do jednostek krajowych, bankowych, a także instytucji pieniądza elektronicznego. Wykluczenie dotyczy również jednostek organizacyjnych, które działają na podstawie Prawa Bankowego.

Jak ustalić aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego i rezerwy na odroczony podatek dochodowy?

Art. 37 ust. 4 ustawy o rachunkowości mówi, że: „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w wysokości kwoty przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego, w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia, ustalonej przy uwzględnieniu zasady ostrożności”.

Art. 37 ust. 5 ustawy o rachunkowości z kolei podaje, iż rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustanawia się w wysokości sumy podatku dochodowego, która musi być w przyszłości uiszczona, ze względu na dodatnie różnice przejściowe. To enigmatyczne pojęcie oznacza różnice, które zwiększają podstawę obliczenia podatku dochodowego. Dalej ustawa wspomina, że wysokość rezerwy ustala się, mając na uwadze aktualne w danym roku stawki podatkowe.

Kiedy powstają dodatnie i ujemne różnice przejściowe?

Zgodnie z powyższymi zapisami ujemne różnice przejściowe powstają w momencie, gdy wartość bilansowa jest mniejsza od wartości podatkowej. W przypadku aktywów dzieje się tak, gdy wartość księgowa jest mniejsza od podatkowej, a w przypadku pasywów, gdy jest większa.

Natomiast tak zwane dodatnie różnice przejściowe powstają wtedy, kiedy wyliczona wartość bilansowa jest większa od wartości podatkowej. Tym samym aktywa mają wyższą sumę księgową niż podatkową, a pasywa odwrotnie.

Rezerwy, jak i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego firma musi wykazać w bilansie swoich zysków i strat. W rachunku tym trzeba spisać kwotę odroczonego podatku dochodowego, jako różnicę pomiędzy stanem rezerw i aktywów od odroczonego podatku, zarówno na koniec, jak i początek okresu sprawozdawczego.