Pasywa

Pełna rachunkowość jest wymagana w niektórych firmach, np. spółkach. Inni mogą się na nią zdecydować, aby mieć pełniejszy obraz tego co dzieje się w przedsiębiorstwie. Na podstawie metody bilansowej w systemie rachunkowości należy rozpatrywać dwie główne kategorie majątku firmy. Pierwszy dotyczy postaci ich występowania i funkcji, jaką pełnią w danym przedsiębiorstwie i są to wtedy aktywa. Drugi natomiast dotyczy źródeł ich pochodzenia, czyli finansowania tych zasobów i są to pasywa.

Pasywa – definicja

Pasywa są to źródła finansowania majątku firmy. Według Ustawy o rachunkowości pasywa mają być wymienione zgodnie ze stopniem wymagalności i podzielone na kapitał (fundusz) własny oraz zobowiązania i rezerwy.

Kapitał własny definiuje się również jako aktywa netto, czyli aktywa firmy pomniejszone o zobowiązania, czyli obowiązek świadczeń o ustalonej wartości finansowej.

Pasywa – rodzaje i charakterystyka

W celu kompleksowej oceny ogólnie pojętego majątku firmy, dane dotyczące tylko samego pasywa są niewystarczające. Konieczne jest bowiem posiadanie informacjami nie tylko w odniesieniu do nich, lecz także pod względem źródeł ich pochodzenia.

Zasoby majątkowe przedsiębiorstwa z punktu widzenia źródeł i finansowania można podzielić na: własne źródła finansowania, czyli kapitały własne oraz obce źródła finansowania, czyli kapitały obce.

Z tego wynika, że kapitał jest wartościowym odzwierciedleniem posiadanych zasobów majątkowych, inaczej aktywów, biorąc pod uwagę prawo własności. Natomiast kapitały własne i obce razem ujęte przedstawiają źródła finansowania aktywów podmiotu gospodarczego i są określane w rachunkowości jako pasywa. Wysokość kapitału własnego w stosunku do kapitału obcego informuje, kto i w jakiej części jest rzeczywistym właścicielem majątku firmy.

Kapitały własne

Kapitały te można podzielić na następujące podgrupy:

• podstawowe (kapitał zakładowy),
• rezerwowe,
• zysk lub strata.

Trzeba zaznaczyć, iż kapitał podstawowy to część zasobów majątkowych, którą wnoszą do podmiotu gospodarczego (przedsiębiorstwa) jego założyciele. Działalność przedsiębiorstwa powinna być ukierunkowana na jego wzrost. Kapitał ten w miarę upływu czasu i prawidłowego rozwoju firmy powinien stopniowo rosnąć. Możliwe to jest poprzez przeznaczenie części lub całości powstałego zysku na zwiększenie majątku przedsiębiorstwa, czyli kapitalizację zysku. W wyniku tych działań powstają też kapitały rezerwowe. Są one częścią kapitału własnego, która odpowiada przyrostowi majątku sfinansowanego dzięki wypracowanemu zyskowi.

Z tego wynika, że wysokość kapitału własnego pozwala nam określić wartość majątku, jakim dysponują właściciele danej firmy. Z kolei kapitał własny można również podzielić na dwa kapitały: własny wewnętrzny pochodzący z zysków zatrzymanych (części zysku netto przedsiębiorstwa przypadająca właścicielom firmy) oraz własny zewnętrzny pochodzący z emisji akcji firmy i powiększenia jej udziałów.

Kapitały obce

Określają one część aktywów finansowanych obcymi źródłami, które jedynie pozostają do dyspozycji danego przedsiębiorstwa. W tym przypadku bardzo ważne jest, aby wiedzieć, że obce źródła finansowania podlegają zwrotowi w ściśle określonym czasie. Natomiast do upływu terminu zwrotu stanowią zobowiązania przedsiębiorstwa.

Do kapitałów obcych zaliczamy np.: wobec dostawców usług, towarów i materiałów; wobec banków z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów; wobec pracowników, zleceniobiorców i wykonawców dzieł oraz z tytułu podatków czy ubezpieczeń społecznych.

Podgrupy zobowiązań

• Zobowiązania długoterminowe, do których należą: długoterminowe pożyczki; obligacje długoterminowe; kredyty bankowe; inne zobowiązania z terminem zapłaty powyżej 1 roku, licząc od dnia bilansowego;
• zobowiązania krótkoterminowe tj.: pożyczki; obligacje; kredyty bankowe; zobowiązania z tytułu dostaw; podatki; wynagrodzenia o terminie spłaty do 1 roku, licząc od dnia bilansowego; rozliczenia międzyokresowe.

Na zakończenie warto wspomnieć, że w bilansie, pasywa wykazuje się w odpowiedniej kolejności. Zaczyna się od tych, które mają najdłuższy ostateczny termin spłaty, a kończy na tych, których termin spłaty jest najkrótszy. Według zasady bilansowej całkowita wartość pasywów winna być równa wartości aktywów kontrolowanych przez firmę.