Zatrudnienie niepełnosprawnego

Osoby niepełnosprawne, podobnie jak osoby zdrowe, mają prawo podjąć pracę. Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika, który posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności to coraz cześciej spotykane w Polsce w zjawisko.

Aktem prawnym, który reguluje prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika posiadającego orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także Kodeks Pracy.  

Definicja niepełnosprawności

Podstawą uznania danej osoby za osobę niepełnosprawną jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie lekarza orzecznika z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W Polsce obowiązują trzy stopnie niepełnosprawności:

• Stopień lekki – do tego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu. Powodującej   istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną
• Stopień umiarkowany – do tego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu. Taką osobę uznaje się za niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych
• Stopień znaczny – do tego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji

Stopień umiarkowany i stopień znaczny nie wykluczają zatrudnienia u komercyjnego pracodawcy

Zaliczenie do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza zatrudnienia u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej. Stosunek pracy może zaistnieć w następujących przypadkach:

• przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej
• zatrudnienia w formie telepracy
• osoba niepełnosprawna może pracować pod warunkiem, że posiada zgodę wydaną przez lekarza medycyny pracy, a praca na danym stanowisku jest zgodna ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika

Zatrudnienie niepełnosprawnego a czas pracy oraz warunki pracy

• Osoba niepełnosprawna w stopniu lekkim nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo
• Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekraczać 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
• Osoba niepełnosprawna nie może pracować w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych
• Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy to 15 minut i jest wliczany do czasu pracy

Ważne: Normy czasu pracy nie mogą mieć wpływu na obniżenie wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.

Wymiar czasu pracy dla osób niepełnosprawnych oraz zakaz zatrudniania w porze nocnej i godzinach nadliczbowych nie obowiązuje w sytuacji osób zatrudnionych przy pilnowaniu. A także na indywidualny wniosek osoby zatrudnionej wraz ze zgodą lekarza medycyny pracy.

Prawo osoby niepełnosprawnej do dodatkowego urlopu wypoczynkowego

Znaczny oraz umiarkowany stopień niepełnosprawności – osobom posiadającym te stopnie niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego pracownik nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do jednego z tych stopni niepełnosprawności.  Jednak urlop nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów, ale tylko wtedy, gdy jego wymiar przekracza 10 dni roboczych

Dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika posiadającego orzeczenie o stopniu niepełnosprawności:

Przedsiębiorca, który stwarza miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych ma prawo do ubiegania się o dofinansowanie do comiesięcznych wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dofinansowanie z PFRON przysługuje:

• każdemu pracodawcy zatrudniającemu osobę niepełnosprawną
• pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej
• pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 % zatrudnionych
• pracodawcom, którzy nie posiadają zaległości w zobowiązaniach na rzecz PFRON
• pracodawcy zatrudniającemu pracowników w oparciu o umowę o pracę

Kiedy nie przysługuje dofinansowanie do miesięcznych wynagrodzeń z tytułu zatrudniania osób niepełnosprawnych?

Dofinansowanie nie przysługuje za zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika w przypadku:

• są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne (umowa o dzieło, umowa zlecenie)
• Gdy pracownicy posiadający orzeczenie posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i równocześnie mają ustalone prawo do emerytury
• Gdy pracownicy posiadający orzeczenie są zatrudnieni w formie przewidującej wypłatę wynagrodzeń ze środków publicznych na przykład, gdy część wynagrodzenia jest wypłacana ze środków publicznych, to dofinansowanie może być wypłacane tylko do pozostałej części wynagrodzenia

Wysokość miesięcznego dofinansowania za zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika zależy od:

• wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego  
• stopnia niepełnosprawności zatrudnionego pracownika – im wyższy stopień, tym wyższa kwota dofinansowania
• szczególnych schorzeń zatrudnionego – w takiej sytuacji kwoty dofinansowania zwiększa się o 40% najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono: chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz znaczne kłopoty ze wzrokiem lub ślepotę)
• typu pracodawcy, u którego niepełnosprawny jest zatrudniony na przykład czy jest to zakład pracy chronionej. W takim przypadku dofinansowane ulega podwyższeniu

Stopień niepełnosprawności	Wysokość dofinansowania
Lekki	450 złotych
Umiarkowany	1125 złotych
Znaczny	1800 złotych

Rejestracja przedsiębiorcy w PFRON

Rejestracji pracodawcy w PFRON dokonuje się równocześnie ze złożeniem pierwszego wniosku o miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności.  Przedsiębiorca, korzystający z dofinansowania ma obowiązek przechowywać dokumentację pozwalającą na sprawdzenie zgodności przyznanie pomocy z przepisami rozporządzenia o dofinansowaniu przez okres 10 lat od dnia przyznania pomocy.